3 marca 2020 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 3 lutego o zmianach w Prawie budowlanym, która weszła w życie 19 września 2020 r. Ustawa Prawo budowlane w swej treści wprowadza istotne zmiany w zakresie sankcji za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego.
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Z dniem 19 września 2020 r. dotychczas obowiązująca jednorazowa kara za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego, została zmieniona i przyjęła formę umożliwiającą wielokrotne nakładanie kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu.
Celem wprowadzenia zmiany w sposobie karania za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego było wymuszenie na właścicielu obiektu budowlanego zalegalizowania nielegalnego użytkowania obiektu i doprowadzenia do usunięcia stanu naruszenia prawa (Art. 59i ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane).
Do nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego lub jego części dochodzi najczęściej na skutek rozpoczęcia użytkowania legalnie wybudowanego obiektu budowlanego objętego obowiązkiem dokonania zgłoszenia lub uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, pomimo niedokonania zawiadomienia organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy w trybie art. 54 ust. 1 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm.) lub przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego zaliczonego do jednej z kategorii:
- V, IX–XVI,
- XVII – z wyjątkiem warsztatów rzemieślniczych, stacji obsługi pojazdów, myjni samochodowych i garaży do pięciu stanowisk włącznie,
- XVIII – z wyjątkiem obiektów magazynowych: budynki składowe, chłodnie, hangary i wiaty, a także budynków kolejowych: nastawnie, podstacje trakcyjne, lokomotywownie, wagonownie, strażnice przejazdowe i myjnie taboru kolejowego,
- XX,
- XXII – z wyjątkiem placów składowych, postojowych i parkingów,
- XXIV – z wyjątkiem stawów rybnych,
- XXVII – z wyjątkiem jazów, wałów przeciwpowodziowych, opasek i ostróg brzegowych oraz rowów melioracyjnych,
- XXVIII–XXX – o których mowa w załączniku do ustawy Prawo budowlane, przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.
Kary za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego przed zmianą Prawa budowlanego
Przed nowelizacją ustawy Prawo budowlane przesłanką do nałożenia kary za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego było stwierdzenie przez organ nadzoru budowlanego nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, tj. użytkowania bez uzyskania stosownej zgody. W przypadku zaistnienia nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego mógł w stosunku do właściciela bądź inwestora obiektu budowlanego zastosować karę finansową.
Kara nałożona przez organ nadzoru budowlanego za przystąpienie do nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego była karą jednorazową.
Wysokość kary, jaką mógł nałożyć organ nadzoru budowlanego za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego, naliczana była w wysokości równej iloczynowi stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w). Stawka opłaty (s) wynosiła 500 zł. Tak wyliczona stawka opłaty za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego podlegała dziesięciokrotnemu podwyższeniu.
Przykład: jeżeli S= 500zł, K= 4, W= 1,5 to stawka opłaty za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego wynosiła:
(S x K x W) x 10 = (500 zł x 4 x 1, 5) x 10 = 3000 x 10 = 30 000 zł
Dla nałożonej sankcji nieistotnym było, że stan użytkowania obiektu budowlanego na skutek nałożonej kary nie zmieniał się, a wręcz utrzymywał się przez dłuższy czas niezmieniony.
Celem ustanowienia w ustawie Prawo budowlane Art. 57 ust. 7 kary finansowej za nielegalne przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego było niedopuszczanie prawnie niepożądanych zachowań inwestorów, którzy z pominięciem przepisów prawa budowlanego przystępowali do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie było wymagane pozwolenie na budowę.
Warunki przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego po wejściu w życie znowelizowanej ustawy Prawo budowlane
Zgodnie z treścią znowelizowanej ustawy Prawo budowlane, do użytkowania wybudowanego obiektu budowlanego, na budowę którego wymagana jest decyzja o pozwoleniu na budowę albo zgłoszenie budowy można przystąpić po:
- zawiadomieniu organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy i jeżeli organ ten w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia nie zgłosi sprzeciwu w drodze decyzji
albo (ii):
- po uzyskaniu decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego.
Przeczytaj: Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego – jak uzyskać?
Kary za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego po zmianie ustawy Prawo budowlane
Obecnie w odróżnieniu od poprzednich uregulowań prawnych, w przypadku stwierdzenia przez organ nadzoru budowlanego, nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, organ ten ma obowiązek pouczyć inwestora lub właściciela, że warunkiem użytkowania obiektu budowlanego jest uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie lub dokonanie skutecznego zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych.
Dokonanie przez organ nadzoru budowlanego pouczenia zostaje potwierdzone wpisem w protokole kontroli.
W przypadku, gdy w trakcie kontroli właściciel lub inwestor są nieobecni, organ kontrolujący doręcza pouczenie na piśmie.
Po upływie 60 dni od dnia doręczenia pouczenia, organ nadzoru budowlanego sprawdza, czy obiekt budowlany lub jego część jest nadal użytkowany bez wymaganych prawem pozwoleń i decyzji (Art. 54 i Art. 55).
W przypadku niezaprzestania użytkowania obiektu budowlanego bez wymaganego prawem zgłoszenia bądź uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego, organ nadzoru budowlanego, w drodze postanowienia, wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego z tym, że stawka opłaty podlega dziesięciokrotnemu podwyższeniu (Art. 59f).
Po upływie 30 dni od dnia doręczenia postanowienia o wymierzeniu kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, organ nadzoru budowlanego sprawdza ponownie, czy obiekt budowlany lub jego część jest nadal użytkowany z naruszeniem przepisów (Art. 54 i Art. 55).
Jeżeli organ nadzoru budowlanego stwierdzi, że pomimo nałożenia kary oraz dwukrotnego przedłużania okresu niezbędnego do skutecznego zakończenia budowy obiektu budowlanego, obiekt budowlany jest użytkowany nielegalnie, organ nadzoru budowlanego ponownie wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego w drodze postanowienia z tym, że stawka opłaty podlega pięciokrotnemu podwyższeniu.
Postanowienie o wymierzeniu kary z tytułu nielegalnego użytkowania, może być wydawane wielokrotnie, jednak kolejne postanowienie nie może być wydane wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia wydania poprzedniego postanowienia.
Na każde z postanowień organu nadzoru budowlanego dotyczącego wymierzenia kary tytułem nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego, właścicielowi obiektu budowlanego przysługuje zażalenie (Art. 59i).
Wysokość kary za nielegalne użytkowanie obiektu budowlanego
W przypadku stwierdzenia, w trakcie obowiązkowej kontroli, nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego wymierza karę, której wysokość określona przez ustawodawcę stanowi iloczyn stawki opłaty (s), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika jego wielkości (w) i jest obliczana w następujący sposób:
K = s x k x w
gdzie:
K – wysokość kary,
s – stawka opłaty wynosząca 500 zł,
k – współczynnik kategorii obiektu budowlanego,
w – współczynnik wielkości obiektu budowlanego.
Kategorie obiektów, współczynnik kategorii obiektu oraz współczynnik wielkości obiektu określa załącznik do ustawy Prawo budowlane.
W przypadku, gdy w skład obiektu budowlanego, z wyjątkiem budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wchodzą części odpowiadające różnym kategoriom, karę stanowi suma kar obliczonych dla różnych kategorii.
Wymiar pierwszej kary za nielegalne użytkowanie podlega dziesięciokrotnemu podwyższeniu, a każda następna kara podlega pięciokrotnemu podwyższeniu w stosunku do wyniku obliczeń według wzoru podstawowego (s x k x w).
Podstawowym celem wprowadzenia zmiany przepisów w zakresie kary finansowej za nielegalne przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego było zminimalizowanie zachowań inwestorów, którzy z pominięciem przepisów prawa budowlanego przystępują do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wzniesienie było wymagane pozwolenie na budowę.
Wielokrotne nakładanie kar na inwestora bądź właściciela obiektu budowlanego ma wpłynąć na doprowadzenie do stanu prawnego, w którym użytkowanie obiektu budowlanego stanie się legalne.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
- Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw.
Źródła:
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 19 czerwca 2020 r., sygn. akt II SA/Gl 1397/19).
Zdjęcie: pexels.com
